Barbets zijn een groep middelgrote, dikke, over het algemeen kleurrijke, plantenetende, in gaten nestelende bijna-zangvogels, die een populair doelwit zijn voor iedereen die in de tropen vogelt. Ze komen voor in drie biogeografische regio's: de neotropische, afrotropische en indo-Malaya-ecozones, in principe tropisch Zuid- en Midden-Amerika, Afrika – ten zuiden van de Sahara en tropisch Azië. Oorspronkelijk werden ze allemaal in de familie Capitonidae geplaatst, maar in de loop van de tijd hebben taxonomen vastgesteld dat de feitelijke relaties tussen deze baardvogels veel complexer zijn. In de Neotropen zijn de barbets in twee families verdeeld: de oorspronkelijke Capitonidae (New World Barbets) met 14 soorten en Semnornithidae (Toekanbaardvogels) met 2 soorten (Toekan en Prong-billed Barbet). Deze Amerikaanse barbets worden nu beschouwd als nauwer verwant aan toekans dan aan de barbets van andere continenten. In Azië worden hun 30 soorten barbets in hun eigen familie Megalaimidae geplaatst, en tenslotte hebben we in Afrika 42 soorten in de familie Lybiidae, het onderwerp van deze blogpost.

In Afrika komen barbets voor over het hele continent, van het puntje van het Kaapse Schiereiland tot de rand van de Sahara. Ze variëren in grootte van de kleine Tinkerbirds van 9,5 cm tot de kolossale Geelsnavelbaardvogel van meer dan 30 cm. Sommige zijn ongelooflijk kleurrijk; ik denk aan de levendige rood-gele baardvogel; terwijl andere tamelijk eenvoudig zijn en zelfs als lelijk kunnen worden omschreven, zoals de Naaktgezichtbaardvogel. Sommige zijn voor de hand liggend en grotendeels aards, zoals D'Arnaud's Barbet, en andere zijn cryptisch en een uitdaging om te spotten terwijl ze roepen vanaf verborgen plekken in het bladerdak van de hoogste regenwoudreuzen.

Afrikaanse barbets worden ingedeeld in zeven heel onderscheidende geslachten: Pogoniulus zijn de kleinste, en de tien soorten in dit geslacht worden nu Tinkerbirds genoemd vanwege hun onophoudelijke toetergeluiden die klinken als een miniatuur tinnegieter of ketellapper die aan het hameren is. Het zijn over het algemeen cryptische soorten en ondanks de veelvuldige roepaanvallen, maken hun buiksprekende vaardigheden het lastig om ze te lokaliseren. De meeste soorten leven in de regenwoudzone – met name de grootste: roodrug en de meest eenvoudige: gespikkeld, wat klinkt als een gewone kwartel die uit het bladerdak van het regenwoud komt! Anderen, zoals de Geelvoorhoofd en Roodvoorhoofd, strekken zich uit tot in de savannezone en kunnen het beste worden gelokaliseerd door een vruchtboom uit te zetten. De witborsttinkervogel is een van Afrika's vogelmysteries, alleen bekend uit één enkel exemplaar dat in 1964 werd verzameld in Mayau in het noordwesten van Zambia, dicht bij de grens van Angola en de Democratische Republiek Congo. Dit afgelegen gebied van de Cryptosepalum-bossen is weinig veranderd door mensenhanden (enigszins een zeldzaamheid in deze tijden van verwoestende vernietiging van habitats), maar toch is deze soort niet verplaatst, ondanks uitgebreide zoektochten door vogelaars (waaronder ikzelf). Dit heeft sommige ornithologen ertoe gebracht het exemplaar te beschouwen als een hybride van twee andere tinkerbirds, de tijd zal het ongetwijfeld leren! Interessant genoeg werd deze soort Pogoniulus makawai genoemd, naar zijn ontdekker, een lokale man genaamd Jali Makawa, die in dienst was van ornitholoog CW Benson om vogels te verzamelen. Het komt zelden voor dat inheemse volkeren op deze manier worden geëerd.

De vier Gymnobucco-soorten zijn Afrika's minst waargenomen groep barbets, aangezien ze beperkt zijn tot de minder bezochte tropen van Midden- en West-Afrika. Naaktsnavelbaardvogels en borstelneusbaardvogels komen voor in de bossen langs de westkust van Afrika, grijskeelbaardvogels in de regenwouden van Centraal-Afrika en Sladen's is endemisch in de grote regenwouden van de Democratische Republiek Congo. Ze zijn allemaal olijfgrijs van kleur, hebben variabele delen van de blote huid rond het gezicht en hebben allemaal luide getoeter en trompetgeluiden. Hun generieke naam, Gymnobucco, vertaalt zich naar "naakte trompettist" als gevolg van deze kenmerken. Ze nestelen in kolonies die soms honderden vogels tellen, die tientallen gaten graven in de stammen van dode regenwoudbomen.

De vier Stactolaema-baardvogels zijn over het algemeen iets kleurrijker dan de Gymnobuccos. Anchieta's en Whyte's zijn beperkt tot de Miombo- of Brachystegia-bossen van Zuid-Centraal-Afrika, Witwangen tot de bossen langs de oostkust van Afrika en Groen tot verspreide bossen van Zuid- tot Oost-Afrika. In Zuid-Afrika komt Groene Barbet alleen voor in het Ngoye-woud, een klein bosgebied in Zululand, en deze vorm wordt vaak afgesplitst als Woodward's Barbet. De volgende geïsoleerde populaties bevinden zich enkele duizenden kilometers noordwaarts in Malawi, het noorden van Mozambique en het Rondo-plateau in het zuiden van Tanzania. Ten slotte worden de meest noordelijke populatiegebieden aangetroffen in de kustbossen van Noord-Tanzania en Kenia. De redenen voor deze enorm gefragmenteerde bevolking moeten nog volledig worden ontrafeld.

De elf Lybiusbaardvogels zijn waarschijnlijk de bekendste en meest voorkomende groep van Afrika. Daartoe behoort de bekende Zwartkraagbaardvogel, de roodharige schoonheid die veel voorkomt in tuinen en bossen van zuidelijk en oostelijk Afrika. De naam is een veel voorkomend punt van vermoeden bij vogelaars, die zich afvragen wat de verwijzing is naar een niet erg opvallende zwarte halsband, in plaats van naar de duidelijk gloeiende, rode brandweerkop? Welnu, het antwoord is dat de bijnaam Roodharige Barbet voor het eerst werd gegeven aan de Zuid-Amerikaanse soort die nog steeds draagt ​​en dat het dus voorrang had om de naam te behouden. Een ander interessant feit is dat hun bekende ‘te puudly’-roep een antifonaal duet is. Met andere woorden, de roep komt van een paar, waarvan er één de eerste noot roept en de ander de tweede noot, maar zo perfect synchroon dat een waarnemer zich nooit zou kunnen voorstellen dat het geluid van twee vogels komt! Vanuit het noorden van Tanzania wordt de Zwartkraag vervangen door de Bruinborst, en verder naar het noorden weer door de Zwartsnavel. De weinig bekende roodkop wordt aangetroffen in vochtige breedbladige bossen in het uiterste zuiden van Oeganda, Rwanda, Burundi en het afgelegen noordwesten van Tanzania. Vieilott's is een afwijkende soort die voorkomt in de droge bossen van Guinee en de Sahel ten zuiden van de Sahara. Banded is een aantrekkelijke soort die endemisch is voor Ethiopië en Eritrea. Witkop kan worden gevonden in enorme vijgenbomen in bossen van Oost- en Centraal-Afrika, met een kleine geïsoleerde populatie in Angola. Een andere geïsoleerde populatie Witkopvogels wordt afgescheiden als een Chaplin's Barbet, de enige endemische vogel van Zambia. De laatste vier aantrekkelijke soorten met zwarte rug zijn de dubbelgetande soorten – die voorkomen in door vijgen gedomineerde bossen langs de equatoriale zone, de vergelijkbare baardsoort in de savanneboszone van Guinee, de zwarte rug in de meer zuidelijke Miombo-bossen en ten slotte de zeer gewilde soorten. Zwarthalsbaardvogel. Deze laatstgenoemde gigantische versie is door heel weinig vogelaars gezien, omdat het bereik ervan samenvalt met de onstabiele, door oorlog verscheurde en door bandieten geteisterde zone die zich uitstrekt van Noord-Oeganda tot Zuid-Soedan, Zuidoost-Tsjaad en het noorden van de Centraal-Afrikaanse Republiek!

De zeven Tricholaema-baardvogels vormen een middelgrote groep, meestal met een donkere rug, een blekere buik en variabele vlekken. Miombo Pied, Acacia Pied en Red-fronted zijn zustersoorten met rode voorhoofden en niet-overlappende reeksen. Zwartkeel en Vlek geflankeerd zijn twee vergelijkbare soorten die de dorre bossen van Noordoost-Afrika delen en de lieflijk genoemde Harigborst komt voor in de regenwoudzone. De laatste wordt soms opgesplitst in twee soorten: harige borst in de boszone van Boven-Guinea in West-Afrika en buikspek in de bossen van Neder-Guinea in Centraal-Afrika. Zowel qua verenkleed als qua stemgebruik verschillen ze en zijn naar mijn mening goede splitsingen.

Zeer vergelijkbaar met de Tricholaema-baardvogel is de prachtige Geelgevlekte Barbet, een monotypische soort uit het geslacht Buccanodon. Zijn uiterlijk lijkt zijn plaatsing bij de vorige groep te rechtvaardigen, maar zijn roep is totaal anders: een zacht spinnend geluid. Het is de enige Afrikaanse baardvogel waarvan taxonomisch gezien geen familieleden in hetzelfde geslacht zijn geplaatst. De Geelgevlekte Barbet, Buccanodon  duchaillui , is een regenwoudsoort, genoemd naar de Fransman Paul Du Chaillu – die de eerste ontdekkingsreiziger was die zich vanuit Gabon landinwaarts waagde naar het uitgestrekte laaglandbosblok van Afrika. Hij ontdekte talloze nieuwe soorten voor de wetenschap, waaronder deze baardvogel, en was de eerste persoon die het bestaan ​​van zowel gorilla's als pygmeeën bevestigde. In 1861 publiceerde hij deze reis als 'Explorations in Equatorial Africa', een fantastisch verslag van zijn avonturen en ontdekkingen, en met typisch Gallische bloei enkele nogal fantasierijke ontmoetingen en fantastische soorten zoals de ivooreter, een eekhoorn die in het bos jaagt. zoektocht naar karkassen van olifanten om aan ivoor te knagen!

Het laatste geslacht van Afrikaanse baardvogels is de Trachyphonus-stam. Deze voornamelijk gele en rode vogels hebben repetitieve, harde, kolkende oproepen, vandaar hun naam die zich vertaalt als 'ruwe stem'. De Zuid-Afrikaanse versie is Crested Barbet en ondersteunt een slappe zwarte kuif. Vanwege de nogal willekeurige verzameling witte vlekken, rode vlekken, geel en zwart, wordt het in de volksmond ook wel ‘Fruitsalade’ genoemd. Vanuit Oost-Afrika wordt Crested vervangen door Red-and-Yellow, een bijzondere soort die nestelt in termietenheuvels. Geelborst komt voor in de droge bossen ten noorden van Rood-en-geel, die zich westwaarts uitstrekken langs de rand van de dorre Sahel. De nieuwsgierige D'Arnaud's Barbet is een sociale soort uit het droge Noordoost-Afrika met een vreemd staartkwispelend uurwerkachtig uiterlijk. Tenslotte Geelsnavelvis, de grootste van al onze baardvogels. Het is een afwijkende soort die, naar mijn mening, tot zijn eigen monotypische geslacht zou moeten behoren. Hij verschilt van de rest van zijn zustersoort door zijn grote omvang, kale gele gezichtshuid, het feit dat hij in de regenwoudzone leeft waar hij verborgen blijft in dichte kluwen of in een hoog bladerdak, vanwaar hij een diepe, dreunende kreet laat horen die bijna herhaald wordt. eindeloos, tot frustratie van vogelaars die doorgaans urenlang vruchteloos op zoek zijn naar deze buikspreker! Als hij geluk heeft met een goed zicht, verandert zijn donkere verenkleed in paars, paars en zelfs roze, een prachtige vogel die de veldgidsen verloochent die hem meestal veel te saai weergeven, in tegenstelling tot de aantrekkelijke levende versie.

Barbets vormen een fascinerend en kleurrijk aspect van de Afrikaanse vogelwereld en zijn favoriet onder vogelaars, zowel lokaal als op bezoek. Ik hoop dat deze blog een nog grotere waardering voor deze charmante vogels zal oproepen.

Alle afbeeldingen van Adam Riley behalve de Groene Barbet van Hugh Chittenden en Speckled Tinkerbird van Markus Lilje.