Cuba – Vogels spotten op de Grote Antillen
Clayton Burne

Ik heb het grote voorrecht gehad om een ​​aantal keren alle Grote Antillen te bezoeken, maar enkele van mijn beste ervaringen heb ik op Cuba opgedaan. Afgezien van de diverse mogelijkheden om vogels te spotten, was Cuba een levende geschiedenis: een land dat gevangen zat in een tijdzeepbel die zich in de jaren vijftig afspeelde. Dit zal echter niet veel langer duren en Cuba moet eerder vroeg dan laat worden bezocht. Niet vanwege een dreigend verlies van soorten of leefgebieden – want Cuba is een uitstekende bewaarder van zijn milieu geweest, nee, omdat de essentie van Cuba onherroepelijk en snel verandert. In slechts zes jaar tijd heb ik de Cubaanse auto's uit de jaren vijftig zien verdwijnen van de feitelijke vorm van vervoer tot louter een bijzaak van toeristische belangstelling. Hotels worden in razend tempo gebouwd om de dreigende toeristische lawine op te vangen. Het vermogen om de eerste buitenlander te zijn die afgelegen steden en dorpen bezoekt, is verdwenen. Binnenkort zal Cuba gewoon een Caribisch eiland zijn, vrijwel onafscheidelijk van de rest. De erfenissen van Jose Marti, Ernesto 'Che' Guevara en de broers Castro werden snel uitgehold door de massale commercialisering.

Zolang de meesten van ons leven, is Cuba een verleidelijke maar onbereikbare bestemming geweest. Toen Cuba rond de eeuwwisseling de aantrekkingskracht van toeristendollars ontdekte, daalde de wereld neer op dit smaragdgroene juweel in de azuurblauwe Caribische Zee – behalve natuurlijk als je toevallig uit de Verenigde Staten kwam. Met uitzondering van een klein aantal moedige individuen die de Amerikaanse wet trotseerden, moesten de meeste Amerikaanse burgers toekijken hoe deze eilandstaat, slechts 150 kilometer verderop, resoluut verboden terrein voor hen bleef. Deze kleine natie, bestempeld als een paria-staat en sponsor van terrorisme, betaalde een hoge prijs voor haar weigering zich te buigen voor de Amerikaanse belangen. Het succesvol verslaan van de door de VS gesteunde interventionisten in de Varkensbaai was één ding, de wereld op de rand van een nucleaire oorlog brengen tijdens de Cubaanse rakettencrisis was iets heel anders. De ijzige relaties zijn ontstaan ​​in een ijstijd van wederzijds wantrouwen, die ruim vijftig jaar heeft geduurd voordat deze zelfs maar begon te ontdooien.

De recente versoepeling van de sancties heeft veel Amerikaanse burgers de kans geboden om voor het eerst in hun leven met Cubanen in contact te komen. Het is in ieder geval mijn ervaring dat het Cubaanse volk, ondanks generaties van politieke vijandigheid, een ongelooflijk warme en vriendelijke natie is, voor wie historische wrok geen enkele betekenis heeft. Dus wat kun je verwachten na aankomst op de internationale luchthaven Jose Marti, Havana?

Het centrum van Havana is opmerkelijk open, met weinig verkeer, maar met veel historische gebouwen, monumenten en pleinen. Als je maar een korte tijd hebt om de stad te zien, raad ik je aan om in La Habana Vieja te beginnen en de vier belangrijkste pleinen te bewonderen: Catedral, Armas, Vieja en San Francisco. Nadat je je deze historische pleinen hebt afgevraagd, waarvan vele vol staan ​​met afbeeldingen van voor en na de restauratie, ga je naar Parque Central. Hier overschaduwt het prachtige gebouw El Capitolio een lommerrijk plein en een marmeren buste van Jose Marti. Het gebouw was vóór 1959 de historische zetel van de Cubaanse Nationale Vergadering en is de afgelopen vijf decennia niet veel meer geweest dan een museum. Dankzij de renovatiewerkzaamheden die in 2013 zijn begonnen, zal de Nationale Vergadering van Cuba in de nabije toekomst terugkeren.

Van groot belang voor liefhebbers van geschiedenis en kunst, het Museo de la Revolución zou het grootste deel van iemands dag kunnen in beslag nemen. Het museum was vroeger het presidentiële paleis tot de Cubaanse Revolutie en herbergt nu een groot aantal belangrijke voorwerpen, voornamelijk daterend uit de Cubaanse Revolutie tot nu. Tot de schatten behoren onder meer de Granma, de boot die de Castro's en hun revolutionairen van Mexico naar Cuba bracht, de radiozender van Che Guevara, de gouden telefoon van Fulgencio Batista en het ruimtepak van Arnaldo Mendez.

Terwijl de middag afkoelt, kunt u een wandeling maken langs de Malecón (plaatselijk bekend als de 'grote bank', zoals veel lokale bewoners zeggen, terwijl u 's avonds vroeg op de betonnen berm zit en praat). Geniet ten slotte van een ontspannende wandeling van 20 minuten langs de kust om Hotel Nacional te bereiken. Door de jaren heen gastheer geweest van onder meer Winston Churchill, Rita Hayworth, Frank Sinatra, Bashir al Assad, Hugo Chavez, Meyer Lansky en Al Capone – dit hotel heeft zelfs een eigen nucleaire bunker. Sluit uw dag af terwijl u de zon boven de Caribische Zee ziet zakken met een mojito of de typische Cuba Libre.

Terwijl u door de Cubaanse hoofdstad reist, is het de moeite waard om uit te kijken naar de endemische Cubaanse Merel, de endemische ondersoort Roodpootlijster en een aantal trekkende Noord-Amerikaanse grasmussen.

Tijdens onze tour bezoeken we een aantal interessante historische en culturele bezienswaardigheden op zoek naar vogels. Een van onze eerste stops is Las Terrazas in het biosfeerreservaat Sierra del Rosario. Volledig gekapt en gekapt voor de houtskool- en vervolgens thee- en koffieteelt, was het nog maar 45 jaar geleden dat het geërodeerde landschap in terrassen werd aangelegd en herbebost met meer dan acht miljoen bomen – met de hand geplant en gegroeid, boom voor boom.

We gaan verder westwaarts naar de provincie Pinar del Rio en bezoeken Cueva de los Portales. Deze reeks geërodeerde kalksteengrotten is nu een nationaal monument en werd tijdens de Cubaanse rakettencrisis van 1962 door comandante Ernesto 'Che' Guevara en zijn westerse leger als basis gebruikt. De originele asblokkamer is nog steeds aanwezig, vol met bed en schaakbord waar Che de uren doorbracht.

We laten West-Cuba achter ons en gaan terug naar Havana voordat we zuidwaarts gaan naar het Zapata-moeras, de thuisbasis van bijna 80% van Cuba's endemische vogelsoorten. De rit is voor het grootste deel relatief alledaags totdat we Australië bereiken – een klein stadje net voordat we het noordelijke uiteinde van het Zapata-moeras bereiken, zeker niet het land! Grote borden herdenken de Cubaanse overwinning in de in de volksmond genoemde Varkensbaai (in Cuba bekend als de Batalla de Girón), waar een door de CIA gesponsorde paramilitaire groep van ongeveer 1400 paramilitairen binnen drie dagen werd verslagen door Cuba's revolutionaire krachten! Als je Australië verlaat en de resterende 30 km naar Playa Larga rijdt, zou zelfs de meest niet-militaristische waarnemer zich afvragen welke logica er achter zit als zo'n invasiemacht probeert een dunne strook land als dit op te marcheren. Het zal de komende dagen overduidelijk worden dat het Zapata-moeras geen plek is om te marcheren – met eindeloos zaaggras en diepe kanalen waar Cubaanse krokodillen leven. Langs de weg staan ​​talloze betonnen gedenktekens als eerbetoon aan de 176 Cubaanse soldaten die zijn omgekomen. Veel verder op de weg van Playa Larga ligt Playa Giron, het landingsstrand waarnaar de Cubanen de strijd vernoemden. Hier herdenkt een klein museum de strijd verder met een klein aantal vliegtuigen en tanks buiten gestationeerd, een handige plek om aan de overkant van de weg een ijsje te halen.

Onderweg naar Najasa nemen we de tijd om de centrale Cubaanse stad Santa Clara te verkennen. De stad staat bekend als de laatste slag van de Cubaanse Revolutie en als gevolg daarvan de begraafplaats van Comandante Che Guevara. Ondanks dat het bijna 300 km verwijderd was van Havana, ontvluchtte de strijd die eindigde in de middag van 31 december 1958 de zittende dictator Fulgencio Batista binnen twaalf uur het land. Bij zonsopgang op 1 januari 1959 had Cuba niet alleen een nieuwe leider, maar een compleet nieuwe richting.

Onze laatste stop op de tour is de noordelijke centrale provincie Ciego de Ávila en de Tuin der Koningen (Jardines del Rey). De eilanden speelden een centrale rol in de beroemde romans van Ernest Hemingway, The old Man and the Sea, waarvoor hij een Pulitzer Price en Islands in the Stream won. Beelden van Hemingway vol met een hengel en pijp bezetten beide zijden van de verhoogde weg tussen Cayo Coco en Cayo Guillermo. We verlaten het vasteland en steken een 27 km lange dubbele rijbaan over, niets anders dan een dunne lijn door de Bahia de Perros (baai van de honden) en de horizon in. Hoewel de verhoogde weg een prachtig uitzicht bood, veroorzaakte hij aanvankelijk zoutproblemen in de baai vanwege een gebrek aan waterstroming. Daarom werden een aantal grote leidingen en bruggen geïnstalleerd om een ​​betere getijdenstroming mogelijk te maken.

Onze belangrijkste reden om in Cuba te zijn zijn natuurlijk de vogels, en hoewel er relatief weinig soorten interessant zijn in Havana zelf, moet men een oogje in het zeil houden tijdens het verkennen van de stad. Wat komen we hier precies zien? Afgezien van de massa aantrekkelijke migrantenzangers uit Noord-Amerika, ligt onze primaire focus op Cubaanse endemische soorten en Groot-Antilliaanse specialiteiten.

Cuba heeft 28 endemische soorten, 1 endemische broedvogel en grofweg 12 bijna-endemische/Groot-Antilliaanse specialiteiten die voor ons van belang zijn. Van de endemische soorten zijn Cuban Kite en Zapata Rail onpraktisch, terwijl een groot aantal andere zeldzaam of zeer lokaal zijn. Van de resterende 26 endemische soorten hebben we een uitstekende staat van dienst in het vinden van bijna allemaal op elke tournee, samen met alle 12 van de meest endemische soorten.

Volledige details over alle endemische soorten, evenals reisstatistieken en soortafbeeldingen zullen hier binnenkort worden geplaatst.